22 mei


Wijsje op vrijdag – God die leven hebt gegeven

Willem Vogel sprak relativerend over ‘wijsjes’ als het over zijn eigen melodieën ging. Een ‘melodie’ klinkt als een serieuze compositie, een ‘wijs’ als een meer oppervlakkige toonzetting, hetgeen door de verkleinvorm alleen maar wordt versterkt. Daarom geheel in de stijl van Vogel: Wijsje op vrijdag.

In de eerste twee korte regeltjes zit de kiem voor de hele melodie. De curve van eerste vier noten keert in gespiegelde vorm (van achteren naar voren) terug in de slotregel, waarmee dit motief dus de gehele melodie als het ware omvat. Het tweede korte regeltje – dat overigens óók een melodische beantwoording van de eerste regel is – keert in uitgebreide vorm terug in de regels 4 en 5. De enige vreemde eend in de bijt is de derde regel, niet meer dan een laddertje om de melodie letterlijk op een hoger plan te brengen, waarna ze in de tweede helft weer rustig kan afdalen.


De toegankelijkheid van deze melodie is onder meer te danken aan de harmonische structuur. In de melodie klinken als het ware de akkoorden al mee. Vooral in de vierde en vijfde regel is die ‘latente harmonie’ evident: een klassieke kwintvalsequens. In de laatste twee regels van Wij moeten Gode zingen hebben iets soortgelijks kunnen zien (15 mei). Daarin zijn de melodieën van Vogel anders dan hetgeen nog lang als de ideale kerkliedmelodie werd gezien: een zangwijs die geen begeleiding nodig heeft. Deze melodieën zijn gebouwd als een huis met een zelfdragende constructie: onzichtbaar, maar wel degelijk aanwezig.

Overigens stond Starings oogstlied Sikkels blinken, sikkels klinken model voor dit oogstlied van Ad den Besten.

Sikkels klinken, 
sikkels blinken,
ruisend valt het graan.
Zie de bindsters garen,
zie in lange scharen
garf bij garven staan.

Dat de melodie ook terechtgekomen is bij Lied 422 (Arne Jonges) uit het Liedboek van 2013 is óók te danken aan het agrarisch beeldgebruik.

Laat de woorden
die we hoorden
klinken in het hart.
Laat ze vruchten dragen
alle, alle dagen
door uw stille kracht.