8 mei


Wijsje op vrijdag – De Heer richt op zijn berg een maaltijd aan
 
Willem Vogel sprak relativerend over ‘wijsjes’ als het over zijn eigen melodieën ging. Een ‘melodie’ klinkt als een serieuze compositie, een ‘wijs’ als een meer oppervlakkige toonzetting, hetgeen door de verkleinvorm alleen maar wordt versterkt. Daarom geheel in de stijl van Vogel: Wijsje op vrijdag.
 
In 1964 verschijnt de proefbundel 102 Gezangen, het eerste min of meer officiële liedboekje waarin (twee) melodieën van Willem Vogel zijn opgenomen. Als Gezang 7 is in die bundel de melodie te vinden bij De Heer richt op zijn berg een maaltijd aan. Vogel schreef de melodie voor de nocturnediensten die vanaf 1957 enkele jaren lang op dinsdagavond plaatsvonden in de Amsterdamse Maranathakerk en waaraan de namen van Willem Barnard, Frits Mehrtens en dominee W. G. (Tim) Overbosch verbonden zijn. Vogel wilde de inderhaast gemaakte melodie later verbeteren, maar het lukte hem niet een betere wijs te vinden. De voorlopige melodie werd de definitieve, die ook in het Liedboek voor de Kerken van 1973 verscheen. Dat de melodie niet te vinden is in het Liedboek van 2013 trek ik mijzelf aan als redactionele dwaling – hoewel de nieuwe wijs van Toon Hagen ook fraai is.
 
In 2002 noemt Vogel in twee interviews juist dít lied als geslaagde eenheid van tekst en muziek. De hooggestemde inhoud van de tekst wordt verklankt in de melodie die op hoge toon begint. De twee regelparen zijn grotendeels aan elkaar gelijk en bestaan slechts uit aan elkaar geschakelde stukjes toonladder. De herhaalde neergaande lijn in de oneven regels wordt in evenwicht gehouden door de overwegend opgaande lijn in de even regels. Iets wat Willem Vogel maar zelden in zijn melodieën doet, gebeurt hier: hij doorbreekt het metrum – zie de haken in onderstaand notenvoorbeeld – waardoor de wijs meer flexibel van aard wordt. Het is een van de handelsmerken van Vogels goede kompaan Frits Mehrtens (Liedboek 2013: 261/453, 450, 651, 652, 655). Verder: onversneden Vogel. Alleen kilo’s en ponden en in geen velden of wegen een kruis of een mol te bekennen.